Dostluk (Özet) : Dostluk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçeklehandan bir düzen bileğildir. Dostluk, sosyete içre insanoğluın filhakika nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Dostluk, namına uyulmak ve uygulanmak kucakin vardır. Doğruluk değeri nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene bırakmak, sosyal hayatın gerçekleşmesini sahip olmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Dostluk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin zıtsına onaylama edilmesi ve uyulması gereken, nasıl sevap kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle sosyete içre insanoğluın çizi ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her dönem mümkündür. “İşte tüze, anatomi davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir düzen, bir bütündür.” İnsan-anatomi, anatomi-huy ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru kucakin evrensel ilkelerle güvence altına kızılınmasıdır. Dostluk, insanlık seviyesi kucakin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birşu denli rey ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, sosyete sözleşmesi, huy ve insanoğlu olarak tamlayan telakkilerdir. Dostluk Nedir Dostluk, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini sahip olmak için konulan ve halk gücüyle desteklenen kaide, tanrı ve seçimın hepsidür. Henüz geniş bir tanımıyla tüze, adalete yönelmiş sosyal yaşfakat düzenidir. Dostluk Lügat Mealı Dostluk kelimesi Arapça “tanrı” kökünden hasılat ve tanrı kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “tanrı” kelimesinin çoğcelil “ah’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na için tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım zorlaü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk anlamında da kullanılır. Yol Mealı Dostluk dönemden döneme değişmiş olduğu kucakin hala doyurucu bir tanım örgülamamıştır. Kant “Dostlukçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok onaylama edilen tanımı ise: “Sınırlı bir zamanda makul bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) bağlanmış kurallar hepsidür.” Bilimsel bir disiplin olarak tüze, kendi içre asliye olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri laf alan kısmına Özel Dostluk, zevat ile ülke yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Dostluk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun temellıca madun dallarıdır. Dostluk Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik ülke tarafından güvenceye kızılınmış ve cebri yapmış oldurımlara ehil olmasıdır. Dostluk kuralları anatomi davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun şayan hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla analog nitelikteki cümle durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Dostluk alanında yapmış oldurım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek kucakin kullanılır. Dostluk düzenini sağlamlamayı ve korumayı fakatçlayan yapmış oldurımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları kösteklemek kucakin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve finans cezaları; esas hukukunda siyasetten men, parti kapatma; vergi hukukunda vergi ve kaçakçılık cezaları kadar değişkin tüze dallarında değişkin yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müteallik çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut siyasi telakkileri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan tüze, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Dostluk, adalete yönelmiş sosyal bir yaşfakat düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal hayatı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve güvenlik içre bir arada yaşamalarını sağlamlamaktır. 2. Kullanışlı Yarar (Içtimai İhtiyaçların Mukabillanması) Hukukun teamül amacını, sosyal gerçeklik belirler. Dostluk bu fonksiyonu ile sosyete içre yaşayan insanoğluın, birbirleri ile hazırlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın örgüsından kaynaklanan ihtiyaçlarını zıtlamaya çkızılışır. Dostluk bu fonksiyonu ile doğum, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni hayatın asliye gerçeklerini görmezden gelemez. Dostluk düzeni, insanın tabii örgüsına ve bundan müterakki mevrut ihtiyaçlarına şık olmak zorundadır. Dostluk önemli ölçübile, soylu erki gerçeklere bile vabestedır; soylu erki ihtiyaçlara uymalı ve onları zıtlamalıdır. 3. Doğruluk Dostluk bu fonksiyonu ile makul bir tertip altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak hak kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kesik tanımıyla hak, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) olmak üzere iki değişkin anlamda kullanılır. Doğruluk haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet anlamında şahsi bir özelliği deyimler. Can her dönem haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni icra etmek uğrunda temelli ve bileğfiilmez bir çaba gösterir. İşte bu çizi ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile müteallik oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak mealı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği ilgi biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze alanında hukuki şayan olarak kavlükarar konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Toplum kucakindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini kucakermiş kurallar cümleü olarak tüze, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve tutunmak durumunda bulunmuş olduğuna için, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Dostluk normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü hak mealı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine egemen bulunan, nesnel ve salt bir şayan niteliğindeki adalettir. Dostluk bir sosyete düzenini kucakerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lazım mevcut düzeni himaye etmek, gerekse onu bileğfiiltirmeyi meşrulaştırmak kucakin her dönem adalete temelvurulur. Nesnel ve yasa üstü hak hukukta zıtmıza yerleşmiş tüze düzenlerinin birincil örneği, olması gereken tüze anlamında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, mevcut tüze düzenlerinin namına şık olup olmadığı açısından bir şayan ve kıymetlendirme ölçüsü evet. Yeniden bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve menfi zıtlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon denge içre olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Düzgülü olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal yaşfakat uyacak, hem bile bu sosyal hayatın amerikan barış içre sürebilmesi kucakin bir düzen görünümünü sağlamlamaya çkızılışacaktır.

afyon iş hukuku